Cyn Ysbyty Gogledd Cymru - Dinbych

Cafodd cyn Ysbyty Gogledd Cymru ei adeiladu ym 1844-8 i ddarparu gofal i siaradwyr Cymraeg oedd yn dioddef o salwch meddwl. Codwyd estyniad iddo yn y 1860au, ac eto yn yr 20fed ganrif, ac erbyn 1956 roedd 1500 o gleifion yno. Cyhoeddodd yr Awdurdod Iechyd y byddai’r Ysbyty’n cau ym 1987 a gadawodd y claf olaf ym 1995. Ers hynny, mae’r safle gwag wedi mynd â’i ben iddo yn ddifrifol.

Mae prif adeilad yr ysbyty yn adeilad rhestredig Gradd II* ac fe’i disgrifir fel "enghraifft eithriadol o gain ac arloesol o bensaernïaeth ysbyty meddwl o ddechrau Oes Fictoria".

Gyda chefnogaeth Ymddiriedolaeth Adfywio'r Tywysog ac Aelodau etholedig lleol y Cyngor Cymuned a’r Cyngor Sir, rydym wedi bod yn gweithio’n galed iawn yn y blynyddoedd diweddar i ganfod ateb i’r safle, er mwyn gallu adnewyddu’r adeiladau rhestredig pwysig ac adfer y safle cyfan yn ôl i ddefnydd buddiol gan gynnwys swyddi, prentisiaethau, tai a defnydd cymunedol.

Gorchymyn Prynu Gorfodol (GPG)

Ym mis Medi 2013, pleidleisiodd Pwyllgor Cynllunio’r Cyngor o blaid Gorchymyn Prynu Gorfodol ar gyfer cyn Ysbyty Gogledd Cymru, ar ôl i’r perchenogion, sef Freemont (Denbigh) Limited, fethu â chydymffurfio â Hysbysiad Atgyweirio oedd yn gofyn iddynt gyflawni gwaith atgyweirio sylweddol i’r adeiladau ar y safle.

Yn unol â’r GPG, roedd yn rhaid i’r perchenogion ar y pryd werthu’r adeilad i Gyngor Sir Ddinbych, a fydd yn ei dro’n trosglwyddo perchenogaeth y safle i bartner datblygu.

Fis Medi 2015, caniatawyd y GPG i’r Cyngor gan Lywodraeth Cymru. Yna penderfynodd y Pwyllgor Cynllunio awdurdodi Datganiad Breinio Cyffredinol, y cam olaf yn y broses Prynu Gorfodol, ac o ganlyniad i hynny daeth Cyngor Sir Ddinbych yn berchen ar y safle a chymryd meddiant ohono yn 2018.

Pwy yw perchenogion presennol safle cyn Ysbyty Gogledd Cymru?

Cyngor Sir Ddinbych yw’r perchennog, ac ar hyn o bryd mae Jones Bros. yn meddiannu’r safle. Trosglwyddir perchnogaeth i Jones Bros. unwaith y rhoddir caniatâd cynllunio ac y bydd cytundeb cyfreithiol adran 106 wedi’i gwblhau.

Beth yw diddordeb Cyngor Sir Ddinbych yn y safle?

Mae Ysbyty Dinbych yn adeilad rhestredig gradd II* pwysig, wedi’i leoli mewn safle eang. Mae nifer o adeiladau rhestredig eraill yn rhan o’r safle, ond mae'r Cyngor wastad wedi canolbwyntio ar sicrhau adferiad yr adeilad rhestredig pwysicaf yn lleol, rhanbarthol a chenedlaethol. Caewyd yr ysbyty ym 1995 a bu dau berchennog arno cyn iddo ddod yn eiddo i Cyngor Sir Ddinbych. Ers ei gau, mae wedi cael ei esgeuluso, ei fandaleiddio ac mae pobl wedi dwyn ohono. Mae bellach wedi adfeilio’n ddifrifol.

Roedd perchnogion blaenorol y safle wedi gadael i’r adeiladau ddadfeilio. Penderfynwyd caniatáu gorchymyn prynu gorfodol i Gyngor Sir Ddinbych brynu’r safle gan ddefnyddio’r pwerau sydd ar gael i awdurdodau lleol dan Ddeddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990.

Beth yw'r cynigion ar gyfer y safle yn y dyfodol?

Wedi cwblhau’r broses Prynu Gorfodol, penododd Cyngor Sir Ddinbych bartner datblygu ar gyfer y safle, a llofnodi Cytundeb Datblygu â Jones Bros. ym mis Gorffennaf 2018.   

Ymrwymodd Jones Bros. i gyflawni nifer o ofynion allweddol yn y cytundeb datblygu. Roedd a wnelo’r gofynion hynny ag yswiriant, iechyd a diogelwch, diogelwch y safle a chaniatâd cynllunio.

Cafodd y cynigion ar gyfer ailddatblygu cyn Ysbyty Gogledd Cymru gan Jones Bros (Ruthin Holdings Ltd) eu cyflwyno i Bwyllgor Cynllunio Sir Ddinbych ar 8 Medi 2021. Penderfynodd y Pwyllgor roi caniatâd cynllunio yn ddibynnol ar amodau amrywiol ac ar y ddealltwriaeth y bydd manylion cytundeb cyfreithiol adran 106 yn cael eu cyflwyno i’r Pwyllgor.

Mae Jones Bros a’u hamryw ymgynghorwyr amgylcheddol wrthi’n gweithio ar gynhyrchu mwy o wybodaeth dechnegol. Mae’n rhaid darparu’r wybodaeth i fodloni gofynion Cyfoeth Naturiol Cymru cyn y gellir mynd ati i wneud unrhyw waith dymchwel ar y safle. Ar ôl cynhyrchu’r wybodaeth fe’i hanfonir i’r Awdurdod Cynllunio Lleol ynghyd â’r cynlluniau a dogfennau diwygiedig cyn i bopeth fynd ar y porth cynllunio cyhoeddus. Fe fydd y Pwyllgor Cynllunio’n cwrdd eto i roi cymeradwyaeth derfynol o’r amodau cynllunio a chytundeb cyfreithiol adran 106. Mae’r cais cynllunio ar y trywydd iawn i gael ei gyflwyno i’r Pwyllgor Cynllunio yn ystod haf 2024. Ar ôl sicrhau pob caniatâd statudol bydd modd dechrau’r gwaith dymchwel angenrheidiol. Y gobaith yw y bydd y gwaith yn dechrau ddiwedd haf/dechrau hydref 2024.

Mae manylion y cais cynllunio a gyflwynodd Jones Bros. ym mis Mai 2020 i’w gweld yma.

Cyllido Dichonolrwydd

Derbyniwyd o’r dechrau y byddai diogelu ac adnewyddu’r adeilad rhestredig yn llwyddiannus yn creu diffyg ariannol ar gyfer unrhyw ddatblygiad ar y safle. Mae darparu’r datblygiad galluogi wedi bod o fudd wrth gynhyrchu cyllid i sicrhau dichonolrwydd, ond erys diffyg sylweddol yn y cyllid sydd ei angen i wneud y cynllun yn ymarferol.

Mae swyddogion Cyngor Sir Ddinbych wedi meithrin cyswllt â nifer o gyrff cyllido cyhoeddus er mwyn ceisio denu arian cyhoeddus i dalu’r diffyg, e.e. fel Cronfa Ffyniant Bro Llywodraeth Cymru/Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol a chyllid y Fargen Dwf. Cafwyd llwyddiant o’r diwedd pan ymrwymodd Uchelgais Gogledd Cymru (y Fargen Twf) i ddarparu grant o £7 miliwn i dalu costau datblygu anarferol y prosiect, yn amodol ar gymeradwyo achosion busnes a dogfennau eraill. Yn ychwanegol, cafodd cais i’r Gronfa Ffyniant Bro i Lywodraeth y Deyrnas Gyfunol ar gyfer Etholaeth Dyffryn Clwyd ei gymeradwyo, ac roedd y cais hwnnw’n cynnwys cyllid grant ychwanegol ar gyfer y prosiect hwn. Rhagwelir y bydd yr holl achosion busnes wedi’u cwblhau a’u hanfon i gyrff ariannu perthnasol yn 2024.

Pam ei bod wedi cymryd cymaint o amser i achub y safle?

Mae ceisio achub yr adeiladau rhestredig pwysig a’r safle wedi bod yn fater hir a chymhleth. Gwarchod y prif adeiladau hanesyddol ar y safle sydd wedi bod yn brif flaenoriaeth i ni trwy hyn oll. Y gwaith rydym ni eisoes wedi’i wneud wrth sicrhau GPG yw’r gwaith mwyaf cymhleth rydym ni erioed wedi’i wneud ar adeilad rhestredig yng Nghymru.

Alla’ i ymweld â safle cyn Ysbyty Gogledd Cymru?

Na, ddylech chi ddim mynd yn agos at yr adeiladau na hyd yn oed fynd ar y safle.

Mae’r safle’n eithriadol o beryglus ac mae sylweddau niweidiol yno. Mae unrhyw un sy’n mynd ar y safle heb ganiatâd yn tresbasu.

Beth alla’ i ei wneud i gefnogi safle cyn Ysbyty Gogledd Cymru?

Mae gweledigaeth ar gyfer y safle wedi’i datblygu mewn partneriaeth rhwng Cyngor Sir Ddinbych a Jones Bros, sydd wedi cynnwys rhywfaint o ymgynghori / ymgysylltu â’r gymuned, gan gynnwys diweddariadau rheolaidd i’r cyngor tref.

Mae Jones Bros. wedi meddiannu’r safle bellach ac yn dal i gydweithio â’r gymuned leol i helpu datblygu’r weledigaeth ymhellach ac ymgymryd â’r gwaith ailddatblygu y mae ei ddirfawr angen ar y safle. Mae’r safle’n eithriadol o beryglus ac mae sylweddau niweidiol yno. Mae ailddatblygu’r safle dan arweiniad Jones Bros yn creu cyfle anhygoel i’r gymuned leol am swyddi adeiladu, prentisiaethau yn ystod y cam ailddatblygu, ac fe ddaw hynny â buddion economaidd i dref Dinbych a’r gymuned ehangach.

Gwybodaeth ychwanegol

Mae’r ffilm fer hon yn esbonio rhywfaint o hanes y safle a manylion y gwaith brys a gyflawnodd y Cyngor i gywiro’r diffygion.