Mae fy mherthynas wedi chwalu ac mae fy mhartner yn gofyn i mi adael
A all fy mhartner fy nhaflu allan o'n cartref os ydym yn gwahanu?
Fel arfer, mae hyn yn dibynnu ar:
- statws cyfreithiol eich perthynas
- a oes gennych hawliau deiliadaeth
Rwy'n briod / rydw i mewn partneriaeth sifil / rwy'n denant / Rwy'n byw gyda fy mhartner ac mae hawliau deiliadaeth wedi'u rhoi
Os yw unrhyw un o'r sefyllfaoedd hyn yn berthnasol i chi, mae gennych hawliau cryf i aros yng nghartref y teulu a byddai'n rhaid i'ch partner gael gorchymyn llys (e.e. gorchymyn gwahardd) cyn y gallent wneud ichi adael eich cartref. Am fwy o wybodaeth am yr hawliau sydd gennych i aros yn y cartref, darllenwch yr adran ar hawliau deiliadaeth.
Os yw'ch partner yn ceisio'ch gorfodi chi allan, e.e. trwy wneud eich bywyd mor ddiflas fel nad oes gennych ddewis ond mynd, neu newid y cloeon fel na allwch fynd yn ôl i'r tŷ, mae hyn yn ddadfeddiant anghyfreithlon. Mae troi allan yn anghyfreithlon yn drosedd a gallwch riportio'ch partner i'r heddlu. Yn ogystal, efallai y gallwch gymryd gorchymyn gwahardd, gorchymyn i beidio ag aflonyddu neu fath arall o orchymyn llys yn eu herbyn i'w hatal rhag gweithredu yn y ffordd hon.
Rwy'n byw gyda fy mhartner ond does gen i ddim hawliau deiliadaeth
Yn yr achos hwn, bydd eich partner yn gallu eich troi allan heb orchymyn llys os yw'n rhoi rhybudd rhesymol i chi (byddem yn gofyn am rhwng 14 a 28 diwrnod). Unwaith y bydd eich partner wedi tynnu eu caniatâd yn ôl i chi rannu eu cartref, ni fydd gennych hawl i aros yno mwyach ac nid oes unrhyw beth i atal eich partner rhag newid y cloeon ar yr eiddo pan fyddwch allan fel na allwch fynd yn ôl i mewn.
Os gwrthodwch adael, gall eich partner wneud cais i'r llys am orchymyn dadfeddiant neu gall hyd yn oed ofyn i'r heddlu am help i'ch cael chi allan. Fodd bynnag, mae'n annhebygol y bydd yr heddlu eisiau cymryd rhan os nad yw'ch partner yn cael gorchymyn llys. Os nad ydych am adael, bydd angen i chi wneud cais i'r llys ar unwaith i roi hawliau meddiannaeth i chi.
Symudais allan - a yw hyn yn golygu y gallaf symud yn ôl i mewn eto?
Yn briod neu mewn partneriaeth sifil - Os gwnaethoch adael cartref y teulu (e.e. os aethoch i aros mewn lloches neu gyda theulu neu ffrindiau), mae gennych hawl i symud yn ôl i mewn eto ynghyd ag unrhyw blant neu wyrion rydych chi'n edrych ar eu hôl. Os nad yw'ch partner eisiau ichi ddychwelyd yna gallwch fynd i'r llys am orchymyn i orfodi hawliau deiliadaeth. Bydd hyn yn caniatáu ichi symud yn ôl i mewn.
Fodd bynnag, nid oes gennych hawl i orfodi'ch ffordd yn ôl i mewn heb orchymyn llys. Os oes angen i chi wneud hyn (e.e. os oes angen i chi gasglu dodrefn neu eiddo) mae'n well gofyn i'r heddlu ddod gyda chi, er mwyn atal pethau rhag mynd allan o chwith.
Os gwnaethoch symud allan ar neu ar ôl 4 Mai 2006 yna dim ond ddwy flynedd y bydd gennych hawl i ddychwelyd i'r cartref a byw ynddo. Fodd bynnag, byddwch yn colli'ch hawliau’n unig os nad ydych wedi byw gyda'ch partner neu yng nghartref y teulu yn ystod y cyfnod o ddwy flynedd. Byddwch hefyd yn colli'ch hawl i fyw yn y cartref os:
- byddwch yn ildio'ch hawliau i fyw yno, neu
- byddwch yn ysgaru neu'n diddymu'ch partneriaeth sifil
Os gwnaethoch symud allan cyn 4 Mai 2006 yna bydd gennych hawl i symud yn ôl i mewn nes i chi gael ysgariad neu ddiddymiad partneriaeth sifil neu i chi ymwrthod â'ch hawliau.
Mae gen i hawliau deiliadaeth
Os oes gennych hawliau deiliadaeth a roddwyd gan y llys, gallwch ddychwelyd i gartref y teulu tra bo'r hawliau hynny'n para.
Mae eich hawliau'n para cyhyd ag y nodir yn y gorchymyn llys (hyd at chwe mis) neu nes eich bod yn cael eich troi allan o'r cartref yn gyfreithiol. Gallwch wneud cais i'r llys i adnewyddu eich hawliau deiliadaeth ar ôl iddynt ddod i ben. Mae'n rhaid i chi gofio gwneud hyn oherwydd ni chewch unrhyw nodiadau atgoffa. Os nad yw'ch partner eisiau ichi ddychwelyd i gartref y teulu, gallwch ofyn i'r llys am orchymyn i orfodi'ch hawliau deiliadaeth a chaniatáu i chi symud yn ôl i mewn.
Fel tenant neu gyd-denant byddwch yn cadw'r hawl i ddychwelyd i'ch cartref nes i'ch tenantiaeth ddod i ben yn swyddogol.
Efallai y bydd eich tenantiaeth yn dod i ben oherwydd:
- rydych chi'n dod â'r denantiaeth i ben eich hun
- bydd eich prydles yn dod i ben
- bod eich landlord yn eich troi allan